Idyma
Akyaka/Ula/Muğla
37 03' K 28 20' D
Akyaka beldesinin bulunduğu yörede İDİMA isimli bir kent kurulmuştur. Bu kentin yerleşim alanları arasında Akyaka, 3 Km doğusundaki Kozlukuyu köyü, aynı köyün Yazılıtaş mahallesi, arada bulunan Inişdibi mahallesi, Orman Kampı içinde Eski Iskele mevkii bulunmaktadır. Kentin Nekropol alanı (Kaya Mezarlar) ve Akropolisi, Kozlukuyu sırtlarındadır. Akropolis (kale) 1937 yılında Fransız araştırmacı Louis Robert tarafından ortaya çıkarılmıştır.Idyma bir Karia kenti olarak kurulmuştur. İsmi de Karia dilinden gelmektedir. İlk çağlarda Muğla ilinin içinde bulunduğu alan KARlA olarak bilinir. Karia’nın en önemli kenti Milas’tır. İdima Karia’nın güney ucunda yer almaktadır. Karsalılar yörenin bilinen en eski halkıdır. Gelenek ve kültürleri bilindiği halde, Karia dilinde yazıtlar bulunmadığından, Karia dili çözülememiştir. Yöremiz M.Ö.546 yılında Harpagos komutasındaki Pers (Iran) orduları tarafından işgal edilir. Pers yönetimi yörenin dini ve geleneksel yaşamında değişiklik getirmez.
M.Ö. 484-405 yılları arasında Pers yönetimi uzaklaştırılır ve Atina’nın öncülüğünde “DELOS Deniz Birliği” tarafından yönetilir. İdima bu kentler arasındadır. M.Ö. 453-452 yıllarına ait birliğe katılım payları listelerinde İdima ismi geçmektedir. Bu kent hakkında en eski belgedir. Ayrıca PAKTYES isimli bir yöneticinin de ismi görülmektedir. Kentin Paktyes hanedanı tarafından bir süre yönetildiği kabul edilmektedir. Kentte para basılmıştır. Bir yüzünde IAIMION (İDİMİON) yazılı paranın diğer yüzünde, genç bir erkek başı (Pan) vardır. Çobanlanın tanrısı Pan’ın kültüne çevrede çok önem verildiği bilinmektedir. Delos Deniz Birliği MÖ. 405 yılında son bulur. İdyma bu birlikten M.Ö. 440 yıllarında ayrılmıştır. Sparta kentinin önderliği başlar. MÖ. 405 yılında Cedrea kenti (Sedir Adası), Sparta’lı Amiral Lysandros tarafından yerle bir edilir. Kozlukuyu sırtlarında ve İnişdibi mahallesinin hemen doğusunda bu dönemden kalma ve M.Ö. 4. Yüzyıla tarihlenen kaya mezarlar bulunmaktadır. Bunlardan biri iki kolonlu olup, mimari planı ve taş oyma işçiliği ile dikkat çekicidir. Paktyes hanedanına ait olmalıdır.
Kozlukuyu’da kaya mezarlar üzerinde yaklaşık 300 m kotunda kentin Akropolis’i (kale) yer almaktadır. Yaklaşık 200 m uzunluğundaki bu kalede Hellenistik dönem taş duvarlar, odalar ve sarnıç kalıntıları görülmektedir. Akropolis’in hemen kuzeybatısının üstünden Marmaris-Muğla yolu geçmektedir. İnişdibi ve yakınlarındaki Ortaçağ kalesinin bulunduğu alanda çok eski bir yerleşim yenidir. Burada ortaya çıkarılan mezarlar bunu kanıtlamaktadır. Çok eskiden var olduğu anlaşılan kalenin varlığı Ortaçağ’a kadar devam etmiş ve tespit edilemeyen bir tarihte terk edilmiştir. Bizans kalesi, Ceneviz kalesi olarak da bilinen kalenin kalıntıları restorasyona müsaittir. Kaleden güneydeki “Kadın Azmağı’na” inen bir kapalı bir galeri de mevcuttur.Idyma kentinin yakın komşuları da şöyledir. Doğusunda Callipolis kenti (Kızılyaka yakınları) olup ismi halen Gökova körfezinde Gelibolu köyünde yaşamaktadır. Gökova körfezinde önemli bir deniz üssü CEDREA (Sedir Adası), batısında körfeze ismini veren CERAMOS (Gereme-Ören), kuzeyinde ise Thera (Yerkesik), Killandos (Yenice Köyü) ve o zaman çok küçük yerleşim yeri Mobolla (Muğla) yer almaktadır.
(Kaynak : akyaka.org)
